نقشه راهی برای بازسازی سازمان از درون
یه جمله خیلی معروف هست که می‌گه:
«یه سازمان مثل یه ارکستر بزرگه؛ حتی اگه یه ساز خارج بزنه، کل قطعه خراب می‌شه.»
حالا سوال: چطوری می‌تونیم مطمئن بشیم همه بخش‌های سازمان با هم هماهنگ هستن؟
این دقیقاً همون سوالیه که مشاوران مک‌کینزی دهه ۸۰ میلادی باهاش درگیر بودن، تا اینکه مدل 7S Framework رو طراحی کردن؛ مدلی که هنوزم یکی از ابزارهای کلاسیک و کاربردی تو دنیای مشاوره مدیریته.
مدل ۷-S مک‌کینزی چیه؟
مدلیه برای تحلیل، ارزیابی و همراستاسازی بخش‌های مختلف سازمان.
این ۷ تا S، درواقع ستون‌های اصلی سازمانن که اگر ناهماهنگ باشن، سازمان به‌درستی کار نمی‌کنه.
این ۷ بخش عبارت‌ان از:
- Strategy | استراتژی
- Structure | ساختار
- Systems | سیستم‌ها
- Shared Values | ارزش‌های مشترک
- Style | سبک رهبری
- Staff | کارکنان
- Skills | مهارت‌ها
حالا بریم دونه‌دونه بررسیشون کنیم…
۱. Strategy | استراتژی
این همون مسیر و برنامه کلیه که قراره سازمان رو به اهدافش برسونه.
یعنی «کجا می‌خوایم بریم؟» و «چطوری می‌خوایم برسیم؟»
توی پروژه‌های مشاوره‌ای که داشتم، بارها دیدم سازمان‌هایی که اصلاً استراتژی ندارن، انگار توی تاریکی راه می‌رن. یه جاهایی موفق می‌شن، ولی نه پایدار.
۲. Structure | ساختار
یعنی چیدمان و سازمان‌دهی افراد و واحدها.
آیا شرکت سلسله‌مراتبیه یا تخت؟ تیم‌ها چطور با هم در ارتباطن؟
مثلاً یه سازمان نوآور که ساختار بشدت بوروکراتیک داره، مثل ماشینیه که با ترمز دستی بالا داره حرکت می‌کنه!
۳. Systems | سیستم‌ها
منظور همه فرایندها، روال‌ها و سیستم‌های اجراییه:
از سیستم جذب نیرو گرفته تا سیستم CRM یا مدیریت پروژه.
سیستم ضعیف یعنی انرژی زیاد، خروجی کم.
خیلی وقتا همکارا کار رو خوب بلدن، ولی سیستم اجازه نمی‌ده کار به نتیجه برسه.
۴. Shared Values | ارزش‌های مشترک
اینا قلب تپنده سازمانن. باورهایی که همه روش توافق دارن، حتی اگه تو سند رسمی هم نیومده باشه.
🔍 اگه سازمانت ادعای نوآوری داره، ولی کسی جرات نداره ایده جدید بده، یعنی ارزش‌های واقعی با شعار سازمان همراستا نیستن.
۵. Style | سبک رهبری
سبک مدیریت و رهبری چطوریه؟ فرماندهی؟ مشورتی؟ الهام‌بخش؟ خنثی؟
سبک رهبری، مثل تن صدای رهبر ارکستر روی کل سازمان اثر می‌ذاره.
یادمه تو یکی از سازمان‌هایی که مشاوره می‌دادم، فقط با تغییر سبک مدیرعامل از دستوری به تسهیل‌گر، بهره‌وری تیم فروش ۲ برابر شد!
۶. Staff | کارکنان
ترکیب نیروی انسانی سازمان چطوریه؟
تیم‌ها متناسب با نیازهای امروز هستن یا هنوز درگیر ساختار ۵ سال پیش‌ان؟
همیشه می‌گم:
«سازمان خوب، یعنی جای درستی برای آدم‌های درست.»
نه اینکه فقط آدم خوب جذب کنی، بلکه باید اون آدم خوب توی جای درستش باشه.
۷. Skills | مهارت‌ها
سازمان دقیقاً چه مهارت‌هایی داره؟ چه چیزهایی رو بهتر از بقیه بلده انجام بده؟
و مهم‌تر: چه مهارت‌هایی رو نداره ولی نیاز داره یاد بگیره؟
خیلی وقتا شرکت‌ها مهارت‌های فنی خوبی دارن، ولی تو مهارت‌های نرم (مثل مذاکره یا حل مسئله) ضعف دارن و همین باعث افت رشد می‌شه.
ارتباط این ۷ تا با هم
نکته کلیدی مدل ۷-S اینه که این‌ها «به‌هم وابسته» هستن.
یعنی اگه فقط استراتژی رو عوض کنی ولی سیستم‌ها یا ساختار رو تغییر ندی، هیچ‌کاری پیش نمی‌ره.
برای همین، توی مشاوره‌ها همیشه تأکید می‌کنم:
"اگه داری یه بخش از سازمان رو تغییر می‌دی، حواست باشه بقیه قطعات این پازل چی می‌شن."
چطور از این مدل استفاده کنیم؟
- برای تحلیل وضعیت فعلی سازمان (مثلاً وقتی چیزی درست کار نمی‌کنه ولی نمی‌دونی کجاست!)
- برای برنامه‌ریزی تغییرات سازمانی یا اجرای استراتژی جدید
- برای یکپارچه‌سازی فرهنگ سازمانی بعد از ادغام یا رشد سریع
- برای توسعه رهبری و منابع انسانی
تجربه شخصی از اجرا
توی یکی از پروژه‌های تحول سازمانی، با یه شرکت تولیدی کار می‌کردم که فروشش افت شدیدی کرده بود.
اول گفتن مشکل از بازاره. بعد انداختن گردن تیم فروش. ولی وقتی مدل ۷-S رو روشون اجرا کردیم، معلوم شد:
- ساختار بشدت قدیمیه و گزارش‌دهی ناکارآمده
- سیستم قیمت‌گذاری سلیقه‌ایه
- سبک رهبری خشک و بسته‌ست
- مهارت تحلیل داده تو تیم اصلاً وجود نداره
با اصلاح همین موارد، بدون تغییر استراتژی اصلی، فقط طی ۶ ماه، رشد فروششون برگشت سر جای قبلی!
جمع‌بندی مهدی طور
مدل ۷-S مک‌کینزی یه ابزار نیست، یه ذره‌بین واقع‌نماست.
کمک می‌کنه بدون تعارف، سازمانت رو بشکافی و ببینی کجا باید هماهنگ بشه.
- اگه حس می‌کنی سازمانت یه‌جاهایی داره "گیر" می‌کنه…
- اگه تغییرات جواب نمی‌ده یا تغییرات قبلی به هم خورده…
- یا حتی اگه داری یه سازمان جدید می‌سازی…
یه قلم بردار، ۷ تا دایره بکش، و این مدل رو روش پیاده کن.
جواب بعضی سؤال‌ها خیلی زودتر از چیزی که فکر می‌کنی پیدا می‌شن.
حالا نوبت توئه:
کدوم یکی از این ۷ تا S توی سازمان یا تیم تو نقطه ضعف اصلیه؟
نظرتو برام بنویس. شاید جواب سؤال یکی دیگه باشه.
