چرا قبل از حرکت باید آینه و دوربین ماشین رو چک کنی؟
تو اتوبان داری با سرعت میری، یهو یه موتوری از لای ماشینا سبز میشه…
اگه آینه رو چک نکرده باشی، تصادف حتمیه.
تو کسبوکار هم همینه!
قبل از اینکه گاز بدی، باید بدونی تو چه محیطی هستی، رقیبات کیان، مشتری چی میخواد، خودت چه تواناییهایی داری و حتی اینکه چقدر کشش رشد داری!
به این میگن تحلیل استراتژیک.
تحلیل استراتژیک یعنی چی؟
یعنی اینکه قبل از اینکه استراتژی بچینی، اول محیط بیرونی و درونیتو بشناسی.
🔎 بیرون: تهدیدها و فرصتهایی که از کنترل تو خارجه.
💡 داخل: نقاط قوت و ضعفی که دست خودته.
ما این تحلیل رو با دو زاویه نگاه انجام میدیم:
- تحلیل محیط خارجی (External Analysis)
- تحلیل محیط داخلی (Internal Analysis)
۱. تحلیل محیط خارجی
🔭 اینجا باید ببینی دنیای بیرون چه شکلیه؟ قراره چی تغییر کنه؟ قراره کی وارد بازار بشه؟
✅ PESTEL
یه مدل ساده و کاربردیه برای تحلیل عوامل کلان محیطی:
- P: Political | ثبات سیاسی، قوانین، تحریمها
- E: Economic | نرخ ارز، تورم، رکود، قدرت خرید
- S: Social | سبک زندگی، فرهنگ مصرفکننده
- T: Technological | تکنولوژیهای جدید، تحول دیجیتال
- E: Environmental | موضوعات محیط زیستی و پایداری
- L: Legal | قوانین و مقررات بازار
📌 مثلا تو ایران، یکی از فاکتورهای اقتصادی یا قانونی میتونه یهشبه کل بیزینس مدلتو بهم بریزه!
✅ مدل ۵ نیروی رقابتی پورتر
وقتی بازار هدفتو شناختی، وقتشه ببینی تو چه جنگلی پا گذاشتی!
- رقابت موجود چقد شدیده؟
- تهدید ورود تازهواردها چقدره؟
- مشتری چقدر دست بالاست؟
- تأمینکنندههاتو چقدر میتونی کنترل کنی؟
- آیا جایگزینهایی هستن که مشتری رو بدزدن؟
🧠 تجربه واقعی: یکی از مشتریهام یه اپلیکیشن ساخت برای فروش گل… ولی غافل بود که جایگزینش، همون مغازه محل سر کوچهست! نه اپ دیگه! 😅
۲. تحلیل محیط داخلی
حالا نوبت اینه که ببینی خودت چه داری؟ چه برگهای برندهای توی دستته؟
✅ VRIO – مدل محبوب بارنی
چهار تا سؤال طلایی:
- V – Valuable | آیا این منبع بهت ارزش میده؟
- R – Rare | آیا کمیابه؟ رقیبات ندارن؟
- I – Inimitable | آیا به سختی قابل تقلیده؟
- O – Organized | آیا ساختار داری که ازش استفاده کنی؟
مثال بزنم؟
اگه تیم تولید محتوات فوقالعاده خلاقه، ولی ساختار کاری درست نداری، یعنی تو مرحله “O” گیر کردی!
پس مزیت رقابتیات از دست میره، چون نمیتونی بهرهبرداری درستی ازش بکنی.
✅ تحلیل زنجیره ارزش (Value Chain)
این یکی از بهترین ابزارهای تحلیلیه که خودم تو پروژههای مشاورهای زیاد ازش استفاده میکنم.
میگه ببین تو هر مرحله از کسبوکارت (از تأمین مواد اولیه تا خدمات پس از فروش) چه ارزشی خلق میکنی و کجاها میشه بهترش کرد یا کاهش هزینه داشت.
چرا تحلیل استراتژیک حیاتیه؟
💥 چون اگه درست تحلیل نکنی، بهترین استراتژیها هم روی کاغذ قشنگن، ولی توی اجرا میلنگن.
💥 چون درک دقیق از محیط، ریسک تصمیمگیری رو کم میکنه.
💥 چون با شناخت تواناییهات، میتونی روی مزیت رقابتی واقعیت سرمایهگذاری کنی، نه فانتزی ذهنی!
جمعبندی مهدیطور:
تحلیل استراتژیک همون جاییه که استراتژی از رویا به واقعیت نزدیک میشه.
همونجایی که باید با خودت و با بازارت صادق باشی.
قبل از اینکه توهم موفقیت بگیری، یه نگاه عمیق بنداز به خودت و دنیات.
همیشه به مشتریام میگم:
🔑 «تا تحلیل نکردی، حرکت نکن! وگرنه داری دستبسته میری وسط میدون جنگ.»